Financiële positie

In het collegeprogramma “Behoedzaam vooruit” zijn de kernpunten van het financieel beleid opgenomen:

• de (meerjaren)begroting dient structureel sluitend te zijn
• de algemene reserve dient op niveau te zijn
• de schuldpositie van de gemeente dient een houdbare schuld te zijn. Hiervan is sprake zolang de netto schuldquote niet meer bedraagt dan 130%
• de belastingtarieven worden alleen met de inflatiecorrectie verhoogd, tenzij dit anders is vastgelegd in het door de raad vastgestelde bezuinigingsprogramma
• de transitie sociaal domein verloopt voor de gemeente budgettair neutraal (inclusief de bestaande middelen voor het sociaal domein). Dat wil zeggen dat wij er van uitgaan dat het beschikbare budget toereikend is voor de directe zorg, de kosten van de gebiedsteams en de (extra) inzet door de bestuursdienst.

In aanvulling op de hiervoor genoemde kernpunten van het financieel beleid zijn bij het samenstellen van de begroting 2018 -2021 de volgende uitgangspunten gehanteerd:

In het vervolg van dit hoofdstuk wordt ingegaan op:

Bij de 1e bestuursrapportage 2017 hebben wij het financieel perspectief voor 2018 en volgende jaren geschetst. Een sluitende begroting, het weerstandsvermogen op orde en financiële ruimte voor nieuw beleid zijn het devies. In de Kadernota 2018 zijn trends en ontwikkelingen voor 2018 e.v. jaren gesignaleerd en financieel vertaald. De voorstellen in de Kadernota 2018 zijn verwerkt in de nu voorliggende (meerjaren)begroting 2018-2021. Daarbij merken wij op dat de budgetten voor deze voortellen eerst door uw raad beschikbaar worden gesteld op het moment dat de raad de begroting 2018 vast stelt.

In onderstaand overzicht wordt het in deze begroting opgenomen perspectief vergeleken met het vorige perspectief.

Bij een duurzaam financieel beleid hoort, dat de schuldpositie van de gemeente een "houdbare schuld" dient te zijn. Hiervoor is de zogenaamde netto schuldquote (NSQ) ontwikkeld. In het coalitieakkoord is deze norm bepaald op 130%.

Deze norm stelt beperkingen aan het bedrag dat jaarlijks kan worden geïnvesteerd. Voor zover investeringen namelijk niet uit het lopende begrotingssaldo kunnen worden betaald, zal de gemeente hiervoor geldleningen moeten opnemen.

 In de afgelopen jaren is bij de berekening van de NSQ, de omzet van de begroting gecorrigeerd (verlaagd) voor de omzetstijging als gevolg van de nieuwe budgetten voor de transitie sociaal domein. Deze correctie is overeenkomstig de afspraak, die hierover in het coalitieakkoord is gemaakt voor de periode van 2014-2018.

Bij de Kadernota 2018 is besloten om met ingang van de begroting 2018 voor de berekening van de netto schuldquote de landelijke definitie te hanteren (als vastgelegd in het Besluit Begroting en Verantwoording).
Ter vergelijking vermelden we hier nog een laatste keer de NSQ 2018 volgens de berekeningswijze coalitieakkoord opgenomen en die uitkomt op 99%.

In het verlengde van de keuze voor een andere berekening van de NSQ stellen wij voor om de Hardenbergse norm eveneens aan te passen c.q. te verlagen. Wij stellen voor om deze te bepalen op 120%.

De netto schuld per 31 december 2018 is berekend op € 151 miljoen . Deze neemt af, omdat de komende jaren geen nieuwe geldleningen hoeven te worden opgenomen en er wel afgelost wordt op de bestaande leningen.

De uitkomst van de NSQ 2018 is in lijn met de uitkomst van de jaarrekening 2016  (97%).

De nieuwe taken zijn aan de gemeente overgedragen met forse (Rijks)kortingen op de beschikbare budgetten. In 2015 heeft de gemeenteraad het beleidsplan ‘Samen Doen’ vastgesteld. De doelstelling hiervan is het leveren van goede zorg en ondersteuning binnen de beschikbare budgetten. Over de jaren 2015 en 2016 is uit de beschikbare budgetten in totaal 4,25 mln overgebleven. Deze zijn toegevoegd aan de algemene reserve. In 2017 komen wij naar verwachting niet meer geheel uit met het beschikbare budget en wij verwachten op dit moment voor de jaar 2018 en 2019 incidenteel een overschrijding te hebben op de decentralisaties. In 2020 wijzigt dit perspectief doordat kortingen van rijkswege minder snel gaan dan eerder geraamd en een meerjarig incidentele bijdrage aan de BOH à € 553.000 in 2020 weer vrijvalt. Maar mocht bij evaluatie blijken dat een bijdrage toch moet worden voortgezet, dan is  hier in 2020 ook ruimte voor. Op dit moment  is het  te vroeg om hierover uitspraken te doen.

Het meerjarenperspectief ziet er als volgt uit:

Hierbij moet wel aangetekend worden dat wij de komende jaren nog te maken hebben met financiële onzekerheden en risico’s in de ontwikkeling van de 3D budgetten voor onder andere de jeugdzorg. Waar mogelijk zijn op deze risico’s beheersmaatregelen genomen, waarbij er ook nadrukkelijk geïnvesteerd wordt in de sturing en verantwoording. De ontwikkeling van de Monitor Maatschappelijk Resultaat is hier een voorbeeld van.

In de begroting 2017 is aangekondigd om vanaf 2018 zonder egalisatieposten te gaan werken. Wij willen u gezien de onzekerheden en de risico’s, voorstellen om het gebruik van de egalisatieposten nog met één jaar te verlengen. Met het behouden van de stelposten voor nog één jaar, wordt inzichtelijk in hoeverre de risico’s binnen de door het rijk beschikbare budgetten kunnen worden opgevangen. Op deze manier is het voor uw raad ook in 2018 transparant in hoeverre het mogelijk is de drie decentralisaties budgettair neutraal uit te voeren.  Daarnaast is landelijk besloten de toevoeging van de integratie-uitkering Sociaal Domein aan de Algemene Uitkering nog één jaar uit te stellen, zodat het voor ons in 2018 nog inzichtelijk is welke budgetten er beschikbaar worden gesteld voor de verschillende onderdelen binnen het Sociaal Domein.

Intussen is de transitie een feit. De komende jaren gaan we de transformatie verder vormgeven. Dit doen we samen met inwoners, vrijwilligers en mantelzorgers, professionals in de zorg en ondersteuning, medewerkers van Samen Doen, beleid, bestuur en politiek.
In de inleiding bij de programmalijn Welzijn, verderop in deze begroting, wordt toegelicht hoe we de beleidsvoornemens willen realiseren.

In de kadernota 2018 hebben wij voorstellen gedaan voor nieuw beleid en beleidsintensiveringen. Voorstellen die naar onze mening urgent of onontkoombaar zijn of om andere redenen hoog op onze prioriteitenlijst staan. Voorstellen die hier niet onder vallen, hebben wij opgenomen op de reservelijst. Deze reservelijst hebben wij als bijlage bij deze begroting gevoegd.
Aan deze reservelijst zijn de maatregelen uit het coalitieprogramma toegevoegd, waarvoor vanaf 2019 geen (nieuwe) middelen meer in de begroting zijn opgenomen. Het betreft:
- het evenementenbeleid
- het innovatiefonds
- Vitaal Vechtdal.

Onderstaand hebben wij een meerjarig overzicht opgenomen, waarin een specificatie wordt gegeven van de bedragen die in 2018 en volgende jaren onder de noemer stelpost structureel nieuw beleid in deze (meerjaren)begroting zijn opgenomen.

De bezuinigingen
In 2013 heeft de raad het bezuinigingsprogramma “Tegen de Stroom in” vastgesteld.
Doel van dit bezuinigingsprogramma was en is, een sluitende meerjarenbegroting te houden, waarbij er ook ruimte is om de ambities van de gemeente waar te kunnen maken en te kunnen blijven investeren.
De bezuinigingen voor de periode 2014-2017 bedragen in totaal € 12.296.000. Daarbij is gekozen voor een onderscheid in maatregelen die betrekking hebben op:

• de ambities
• de inkomsten van de gemeente
• de bedrijfsvoering

Dit bezuinigingsprogramma is de afgelopen jaren nagenoeg gerealiseerd. Feitelijk staat er nog 1 maatregel open.

In 2016 is een onderzoek gestart op basis waarvan een aantal scenario's worden gepresenteerd over de toekomst van het LOC. De gemeente zal op basis van de uitkomsten van dit onderzoek en de gepresenteerde scenario's een keuze moeten maken over de positie die zij wil innemen in het LOC en de bijdrage die zij hier al dan niet aan wil leveren. Deze afweging en keuze gaan vooraf aan de mogelijkheden die er zijn om de bezuinigingstaakstelling van € 100.000,- structureel in te vullen. Om die reden is deze bezuiniging in de tijd vooruitgeschoven en wordt de taakstelling in 2017 en 2018 incidenteel opgevangen ten laste van het begrotingsresultaat.
Deze periode wordt gebruikt om keuzes te maken over de toekomst van het LOC en de mogelijke veranderingen die dit met zich mee kunnen brengen op een zorgvuldige manier te implementeren. Doel is vanaf 2019 een structurele oplossing te hebben voor de invulling van de bezuinigingstaakstelling van
€ 100.000.